Countryurdumyň ilatynyň köpüsi kiçi şäherçelerde we oba ýerlerinde ýaşaýar we oba kanalizasiýalarynyň suw gurşawyna hapalanmagy barha artýan ünsi özüne çekdi.Günbatar sebitde lagym suwlaryny arassalamak derejesinden başga, ýurdumyň oba ýerlerinde lagym suwlaryny arassalamak derejesi ýokarlandy.Şeýle-de bolsa, meniň ýurdumyň çäkleri giň, dürli sebitlerdäki şäherleriň we obalaryň daşky gurşaw şertleri, ýaşaýyş endikleri we ykdysady şertleri dürli-dürli bolýar.Conditionserli şertlere laýyklykda merkezleşdirilmedik kanalizasiýa arassalanyşynda nädip gowy iş etmeli, ösen ýurtlaryň tejribesini öwrenmäge mynasyp.
ýurdumyň merkezden daşlaşdyrylan lagym arassalaýyş tehnologiýasy
Countryurdumda esasan oba kanalizasiýalaryny arassalamak tehnologiýalarynyň aşakdaky görnüşleri bar (1-nji surata serediň): biofilm tehnologiýasy, galyndylary arassalamak tehnologiýasy, ekologiki bejeriş tehnologiýasy, ýerleri bejermek tehnologiýasy we biologiki we ekologiki bejeriş tehnologiýasy.Programma derejesi we amaly dolandyrmagyň üstünlikli ýagdaýlary bar.Lagym arassalaýyş masştabyndan seredeniňde, suwy arassalamak kuwwaty 500 tonnadan pesdir.
1. Oba lagymlaryny arassalamak tehnologiýasynyň artykmaçlyklary we kemçilikleri
Oba lagymlaryny arassalamak tejribesinde her bir tehnologiýa aşakdaky artykmaçlyklary we kemçilikleri görkezýär:
Işjeňleşdirilen palçyk usuly: çeýe gözegçilik we awtomatiki gözegçilik, ýöne her öý hojalygynyň ortaça bahasy ýokary, işlemek we tehniki hyzmat etmek üçin ýörite işgärler talap edilýär.
Gurlan batgalyk tehnologiýa: gurluşygyň bahasy az, ýöne pes çykaryş tizligi we amatsyz işlemek we dolandyrmak.
Treatmenter bilen bejermek: gurluşyk, işlemek we tehniki hyzmat etmek ýönekeý we çykdajylary az, ýöne ýerasty suwlary hapalap biler we uzak möhletleýin işlemegi we tehniki hyzmaty talap edip biler.
Biologiki aýlanýan stol + ösümlik düşegi: günorta sebit üçin amatly, ýöne işlemek we goldamak kyn.
Kiçi lagym arassalaýyş stansiýasy: şäher içerki lagymlaryny arassalamak usulyna ýakyn.Munuň artykmaçlygy, akýan suwuň hiliniň gowy bolmagy, ýetmezçiligi bolsa oba oba hojalygynyň kanalizasiýa zerurlyklaryny kanagatlandyryp bilmezligi.
Käbir ýerler “kuwwatly däl” oba lagymlaryny arassalamak tehnologiýasyny öňe sürýän hem bolsa, “kuwwatly” lagym arassalaýyş tehnologiýasy henizem ep-esli bölegini tutýar.Häzirki wagtda oba ýerleriniň köpüsinde öý hojalygyna ýer bölünip berilýär, köpçülik ýerleri az we ykdysady taýdan ösen ýerlerde ýerden peýdalanmak derejesi gaty pes.Lagym arassalamak üçin ýokary, az ýer baýlyklary.Şol sebäpli, “dinamiki” lagym arassalaýyş tehnologiýasy, ýer ulanylyşy az, ösen ykdysadyýet we suwuň hiliniň ýokary talaplary bolan sebitlerde oňat ulanylyş perspektiwasyna eýedir.Energiýany tygşytlaýan we sarp etmegi azaldýan lagym arassalaýyş tehnologiýasy obalarda we şäherçelerde merkezleşdirilmedik içerki lagym arassalaýyş tehnologiýasynyň ösüş tendensiýasyna öwrüldi.
2. Oba lagymlaryny arassalamak tehnologiýasynyň birleşdiriş tertibi
countryurdumyň oba kanalizasiýa arassalaýyş tehnologiýasy kombinasiýasynda esasan aşakdaky üç usul bar:
Birinji re MBim MBR ýa-da kontakt oksidlenmesi ýa-da işjeňleşdirilen palçyk prosesi.Lagym ilki septiki tankyň içine girýär, soňra biologiki arassalaýyş bölümine girýär we ahyrsoňy gaýtadan ulanmak üçin töwerekdäki suw howdanyna çykýar.Oba kanalizasiýalaryny gaýtadan ulanmak has ýygy duş gelýär.
Ikinji re modeim anaerob + emeli batgalyk ýer ýa-da anaerob + howuz ýa-da anaerob + ýer, ýagny anaerob birligi septiki tankdan soň ulanylýar we ekologiki bejergiden soň daşky gurşawa zyňylýar ýa-da oba hojalygyna ulanylýar.
Üçünji re modeim işjeňleşdirilen palçyk + emeli batgalyk ýer, işjeňleşdirilen palçyk + howuz, kontakt oksidlenme + emeli batgalyk ýer ýa-da kontakt oksidlenme + ýer bilen bejermek, septiki tankdan soň aerob we howa enjamlary ulanylýar we ekologiki bejeriş bölümi güýçlendirilýär azot we fosfor aýyrmak.
Amaly amalyýetlerde birinji re modeim iň uly paýy tutýar we 61% -e ýetýär).
Aboveokardaky üç reesimiň arasynda MBR has gowy bejeriş täsirine eýe we suwuň hiline ýokary talaplary bolan käbir ýerler üçin amatly, ýöne iş bahasy birneme ýokary.Gurlan batgalyk ýerleriň we anaerob tehnologiýasynyň iş bahasy we gurluşyk bahasy gaty pes, ýöne hemmetaraplaýyn göz öňünde tutulsa, has amatly suw akymyna ýetmek üçin howa akymyny köpeltmeli.
Daşary ýurtda ulanylýan merkezleşdirilen kanalizasiýa arassalaýyş tehnologiýasy
1. Amerikanyň Birleşen Ştatlary
Dolandyryş ulgamy we tehniki talaplar nukdaýnazaryndan ABŞ-da merkezleşdirilmedik lagym arassalaýyş işleri has doly çarçuwada işleýär.Häzirki wagtda ABŞ-da merkezleşdirilmedik lagym arassalaýyş ulgamy esasan şu tehnologiýalara eýedir:
septiki tank.Septiki tanklar we gury ýer bejergisi daşary ýurtlarda köplenç ulanylýar.Germaniýanyň gözleg maglumatlaryna görä, lagym suwlarynyň takmynan 32% -i ýerleri bejermek üçin amatly, şolardan 10-20% -i hünärsiz.Şowsuzlygyň sebäbi ulgamyň ýerasty suwlary hapalamagy bolup biler, meselem: aşa köp ulanmak wagty;artykmaç gidrawliki ýük;dizaýn we gurnama meseleleri;amallary dolandyrmak meselesi we ş.m.
gum süzgüji.Gum süzgüçleri, gowy aýyrmak täsirini gazanyp biljek ABŞ-da iň köp ulanylýan lagym arassalaýyş tehnologiýasydyr.
Aerob bejergisi.Aerob bejergisi Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň köp ýerinde ulanylýar we biologiki öwrüm usuly ýa-da işjeňleşdirilen palçyk usuly bilen bejerginiň göwrümi 1,5-5.7t / d bolýar.Soňky ýyllarda Amerikanyň Birleşen Ştatlary azotyň we fosforyň ulanylyşynyň netijeli ulanylmagyna-da uly ähmiýet berdi.ABŞ-da azotyň köp bölegi hapa suwlarda bolýar.Irki aýralyk arkaly soňraky gaýtadan işlemek çykdajylaryny azaltmak möhümdir.
Mundan başga-da, dezinfeksiýa, ýokumly maddalary aýyrmak, çeşmäni bölmek, N we P aýyrmak we dikeltmek bar.
2. Japanaponiýa
Japanaponiýanyň merkezleşdirilmedik lagym arassalaýyş tehnologiýasy, septiki tanky arassalamak ulgamy bilen has meşhurdyr.Japanaponiýadaky içerki kanalizasiýa çeşmeleri meniň ýurdumdakylardan birneme tapawutlanýar.Esasan kir ýuwujy suwlaryň we aşhana hapa suwlarynyň klassifikasiýasyna laýyklykda ýygnalýar.
Japanaponiýada septiki tanklar turba torlaryny ýygnamak üçin ýaramly we ilatyň gürlügi birneme pes ýerlerde oturdylýar.Septiki tanklar dürli ilat we parametrler üçin niýetlenendir.Häzirki septiki tanklar nesilden-nesle çalşylýandygyna garamazdan, henizem lýubkalarda agdyklyk edýär.AO reaktoryndan, anaerob, deoksidleşdiriji, aerob, çökündiler, dezinfeksiýa we beýleki amallardan soň, septiki tankyň kadaly işleýändigini aýtmak gerek.Septiki tanklaryň Japanaponiýada has üstünlikli ulanylmagy diňe bir tehniki mesele däl, eýsem doly kanuny esasda has doly dolandyryş ulgamy bolup, has üstünlikli iş döredýär.Häzirki wagtda biziň ýurdumyzda septiki tanklaryň ulanylyş ýagdaýlary bar we Günorta-Gündogar Aziýada bazarlaryň hem bardygyny aýtmak gerek.Günorta-Gündogar Aziýa, Indoneziýa we Filippinler ýaly ýurtlar Japanaponiýanyň merkezleşdirilmedik lagym arassalaýyş syýasaty hem täsir edýär.Malaýziýa we Indoneziýa septiki tanklar üçin öz içerki tehniki aýratynlyklaryny we görkezmelerini düzdüler, ýöne iş ýüzünde bu aýratynlyklar we görkezmeler häzirki ykdysady ösüş ýagdaýyna laýyk gelmezligi mümkin.
3. Europeanewropa Bileleşigi
Aslynda, EUB-de käbir ykdysady we tehnologiki taýdan ösen ýurtlar, şeýle hem ykdysady we tehnologiki taýdan yzagalak sebitler bar.Ykdysady ösüş nukdaýnazaryndan Hytaýyň milli şertlerine meňzeýär.Ykdysady öňegidişlik gazanylandan soň, laB lagym kanalizasiýasyny gowulandyrmak üçin hem köp işleýär we 2005-nji ýylda kiçi göwrümli merkezleşdirilmedik kanalizasiýa bejergisi üçin EUB standart EN12566-3 kabul etdi.Bu ülňüleri ýerli şertlere, geografiki şertlere we ş.m. çärelere uýgunlaşdyrmagyň, dürli septiki tanklary we gury ýer bejeriş usullaryny öz içine alýan dürli bejeriş tehnologiýalaryny saýlamagyň usuly diýmeli.Beýleki ülňüleriň hataryna giňişleýin desgalar, kiçi lagym arassalaýjy desgalar we arassalaýyş ulgamlary hem girýär.
4. Hindistan
Birnäçe ösen ýurtlaryň ýagdaýy bilen gysgaça tanyşdyranymdan soň, Günorta-Gündogar Aziýada ösýän ýurtlaryň ýagdaýy bilen tanyşmaga rugsat ediň, bu ýurduň ykdysady taýdan ösmedik sebitlerine has ýakyn.Hindistanda içerki kanalizasiýa esasan aşhana hapa suwlaryndan gelýär.Lagym bilen arassalamak nukdaýnazaryndan septiki tank tehnologiýasy häzirki wagtda Günorta-Gündogar Aziýada iň giňden ulanylýar.Generalöne umumy mesele biziň ýurdumyzyňky bilen meňzeş, ýagny suwuň hapalanmagynyň her dürli görnüşi äşgärdir.Hindistan hökümetiniň goldawy bilen septiki tanklary netijeli giňeltmek boýunça çäreler we maksatnamalar dowam edýär, septiki tanklary bejermek we kontakt oksidleniş tehnologiýasy bar.
5. Indoneziýa
Indoneziýa tropiki ýerlerde ýerleşýär.Oba ykdysady ösüşi birneme yza galan hem bolsa, ýerli ýaşaýjylaryň içerki lagymlary esasan derýalara akdyrylýar.Şol sebäpli Malaýziýada, Taýlandda, Wýetnamda we beýleki ýurtlarda oba saglyk ýagdaýy optimistik däl.Septiki tanklaryň Indoneziýada ulanylmagy 50% -e deňdir we Indoneziýada septiki tanklaryň ulanylyş kadalaryny we ülňülerini öňe sürmek üçin degişli syýasatlar düzüpdirler.
Ösen daşary ýurt tejribesi
Gysgaça jemlemek üçin ösen ýurtlaryň meniň ýurdumdan öwrenip biljek köp ösen tejribesi bar: ösen ýurtlarda standartlaşdyryş ulgamy gaty doly we standartlaşdyrylan, hünär taýýarlygy we raýat bilimini goşmak bilen netijeli dolandyryş dolandyryş ulgamy bar.ösen ýurtlarda lagym suwlaryny arassalamak ýörelgeleri gaty düşnükli.
Aýratyn-da aşakdakylary öz içine alýar: (1) lagym suwlaryny arassalamak jogapkärçiligini aýdyňlaşdyryň we şol bir wagtyň özünde döwlet gaz we syýasatlar arkaly kanalizasiýa merkezleşdirilmedik bejergini goldaýar;merkezleşdirilmedik lagym bejergisini kadalaşdyrmak we ugrukdyrmak üçin degişli standartlary düzmek;(2) merkezleşdirilmedik kanalizasiýa arassalanyşynyň netijeli ösmegini we uzak möhletleýin işlemegini üpjün etmek üçin adalatly, standartlaşdyrylan we netijeli dolandyryş dolandyryş we pudagy dolandyrmak ulgamyny döretmek;(3) Peýdany üpjün etmek, çykdajylary azaltmak we gözegçiligi ýeňilleşdirmek üçin merkezleşdirilmedik lagym desgalarynyň gurluşygynyň we işleýşiniň gerimini, jemgyýetleşdirilmegini we ýöriteleşdirilmegini gowulandyrmak;(4) Hünärmenlik (5) mahabat we bilim we raýatlaryň gatnaşmagy taslamalary we ş.m.
Amaly ulanylyşda, üstünlikli tejribe we şowsuzlyk sapaklary, ýurduň merkezleşdirilmedik lagym arassalaýyş tehnologiýasynyň durnukly ösüşini durmuşa geçirmek üçin jemlenendir.
Cr.antop
Iş wagty: 13-2023-nji aprel